Van hằng nhiệt ô tô là gì?
Van hằng nhiệt ô tô là một thiết bị có khả năng đóng/mở theo nhiệt độ nước làm mát trong động cơ.
Khi động cơ lạnh, van đóng lại để nước không lưu thông qua két tản nhiệt, giúp động cơ nóng lên nhanh hơn. Khi nhiệt độ trong buồng đốt của động cơ đạt đến nhiệt độ hoạt động lý tưởng (thường từ 80-90 độ C), van sẽ mở ra để cho nước làm mát lưu thông qua két, giảm nhiệt và duy trì nhiệt độ ổn định.
Tại sao van hằng nhiệt lại quan trọng đối với ô tô?
- Nếu van hằng nhiệt không đóng khi động cơ lạnh, sẽ khiến thời gian làm nóng máy kéo dài, động cơ hoạt động không ổn định, tiêu tốn nhiên liệu.
- Nếu van hằng nhiệt không mở khi động cơ nóng, nước làm mát không được giải nhiệt, có thể gây quá nhiệt, dẫn đến hư hỏng các bộ phận nghiêm trọng như gioăng quy lát, piston, thậm chí nứt lốc máy.
Vị trí, cấu tạo van hằng nhiệt ô tô
Van hằng nhiệt vị trí ở đâu?
Van hằng nhiệt thường được đặt tại vị trí nối giữa động cơ và két nước làm mát, cụ thể là trên đường ống nước làm mát dẫn ra két tản nhiệt.
Tùy từng loại xe và loại động cơ mà vị trí van có thể thay đổi, nhưng thông thường nó nằm gần đầu ra của cụm máy.
Cấu tạo van hằng nhiệt ô tô
Van hằng nhiệt ô tô có cấu tạo gồm nhiều bộ phận chuyên biệt, mỗi phần đóng một vai trò riêng trong việc điều tiết dòng nước làm mát nhằm kiểm soát nhiệt độ động cơ. Các bộ phận cơ bản bao gồm:
- Van chính (Primary Valve)
Đảm nhận vai trò điều chỉnh lượng nước làm mát được đưa từ động cơ đến két tản nhiệt. Khi nhiệt độ nước trong hệ thống tăng lên đến một mức nhất định, van sẽ bắt đầu mở dần, cho phép dòng nước nóng chảy ra ngoài để được làm mát, đảm bảo động cơ không bị quá nhiệt.
- Van phụ (van thứ cấp - Secondary Valve)
Van phụ thường hoạt động bổ trợ cho van chính, giúp tối ưu hóa chu trình tuần hoàn nước làm mát. Khi van phụ được mở, nước làm mát sẽ được điều hướng qua két nước để làm giảm nhiệt và sau đó quay lại động cơ. Trong trường hợp nhiệt độ tăng cao, van phụ có thể tự động đóng lại để thay đổi hướng dòng chảy để nước làm mát không di chuyển quá nhanh ra bộ tản nhiệt, động cơ đạt đến nhiệt độ vận hành lý tưởng nhanh hơn.
- Xi lanh chứa sáp (Wax cylinder)
Bên trong xi lanh này là một loại sáp đặc biệt có khả năng giãn nở theo nhiệt độ. Khi nhiệt độ nước làm mát tăng, sáp trong xi lanh sẽ bắt đầu tan chảy từ thể rắn sang thể lỏng và giãn nở. Quá trình này tạo ra một lực đẩy mạnh mẽ tác động lên piston, từ đó mở van chính để nước làm mát đi vào bộ tản nhiệt. Ngược lại, khi nhiệt độ thấp, sáp co lại và van đóng lại như cũ.
- Con dấu kín (Seal)
Đây là phần quan trọng giúp ngăn chặn rò rỉ nước làm mát hoặc luồng nước không mong muốn đi qua các vị trí không kiểm soát. Con dấu giúp đảm bảo rằng dòng nước chỉ lưu thông qua các đường dẫn đúng khi van được mở. Để con dấu hoạt động hiệu quả, bề mặt tiếp xúc và lắp đặt phải sạch, không bị cặn bám hay méo mó.
- Lò xo đàn hồi (Spring)
Lò xo có nhiệm vụ đưa van trở lại trạng thái đóng khi nhiệt độ nước làm mát giảm xuống dưới ngưỡng quy định (khoảng dưới 85 - 87°C). Khi sáp co lại không còn tạo ra lực đẩy, lò xo sẽ tự động kéo van về vị trí ban đầu, đảm bảo nước làm mát không tiếp tục lưu thông ra két nước, giúp động cơ duy trì nhiệt độ ổn định khi lạnh.
Van hằng nhiệt có tác dụng gì?
Van hằng nhiệt ô tô giúp kiểm soát chu trình tuần hoàn của nước làm mát, đảm bảo động cơ luôn hoạt động trong khoảng nhiệt độ tối ưu:
- Hỗ trợ động cơ đạt nhiệt độ vận hành nhanh chóng
Khi xe vừa khởi động, nhiệt độ máy còn thấp. Van hằng nhiệt đóng lại để nước làm mát không lưu thông ra két tản nhiệt. Nhờ đó, động cơ nóng lên nhanh hơn, giảm thời gian chạy không tải, giúp tiết kiệm nhiên liệu.
- Giữ nhiệt độ động cơ ổn định trong suốt quá trình hoạt động
Khi nhiệt độ đã đủ cao, van mở dần và điều tiết lưu lượng nước ra két làm mát. Việc duy trì mức nhiệt lý tưởng sẽ giúp động cơ hoạt động hiệu quả, ổn định và tăng tuổi thọ các chi tiết máy.
- Tránh hiện tượng quá nhiệt
Nếu không có van hằng nhiệt hoặc van bị hư, hệ thống làm mát sẽ không hoạt động hiệu quả, dễ dẫn đến quá nhiệt, gây cháy gioăng, cong mặt máy, hỏng piston hay cả động cơ.
- Hạn chế tiêu hao nhiên liệu và giảm khí thải
Động cơ hoạt động trong môi trường nhiệt độ ổn định sẽ đốt cháy nhiên liệu hiệu quả hơn, giảm tiêu hao xăng/dầu và khí thải.
Van hằng nhiệt ô tô giá bao nhiêu tiền?
Tùy thuộc vào hãng xe, dòng xe và loại van mà giá van hằng nhiệt ô tô dao động ở nhiều tầm giá khác nhau:
| Loại van hằng nhiệt | Khoảng giá tham khảo (VNĐ) |
| Van Toyota Yaris | 200.000 - 700.000 |
| Van Toyota Corolla | 250.000 - 800.000 |
| Van hằng nhiệt Fortuner | 600.000 - 1.000.000 |
| Van hằng nhiệt Camry | 700.000 - 1.100.000 |
| Van xe Mercedes | 1.500.000 - 4.000.000 |
| Van hằng nhiệt xe Kia Carens | 400.000 - 650.000 |
| Van hằng nhiệt Mitsubishi | 500.000 - 900.000 |
Lưu ý: Bên trên chỉ là mức giá van hằng nhiệt mang tính chất tham khảo. Giá sản phẩm thực tế có thể thay đổi tùy từng thời điểm, model xe, hãng sản xuất (chính hãng, OEM, aftermarket), đơn vị phân phối,... Nếu thay tại garage, chủ xe sẽ phải trả thêm chi phí công lắp đặt.
Việc hiểu rõ vị trí, cấu tạo và tác dụng của van hằng nhiệt sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo dưỡng xe, phát hiện sớm những hư hỏng tiềm ẩn. Khi kiểm tra xe định kỳ, bạn hãy nhớ chú ý đến hệ thống làm mát, trong đó có van hằng nhiệt ô tô, đảm bảo không có lỗi hỏng hóc để xe luôn vận hành êm ái và an toàn.